ตรุษจีน หรือวันขึ้นปีใหม่ของชาวจีน เป็นเทศกาลที่สำคัญที่สุดของชาวจีนทั่วโลก รวมถึงชาวไทยเชื้อสายจีนในประเทศไทย ตรุษจีนตรงกับวันที่ 1 เดือน 1 ตามปฏิทินจันทรคติจีน นิยมนับเป็นวันเริ่มต้นของปีใหม่ โดยจะมีการเฉลิมฉลองเป็นเวลา 15 วัน
ในวัฒนธรรมไทย ตรุษจีนถือเป็นเทศกาลที่มีความสำคัญเช่นกัน โดยชาวไทยเชื้อสายจีนในประเทศไทยได้สืบทอดประเพณีและวัฒนธรรมของจีนมาอย่างยาวนาน ประเพณีและวัฒนธรรมเหล่านี้ได้หลอมรวมเข้ากับวัฒนธรรมไทย จนกลายเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของคนไทยเชื้อสายจีนในประเทศไทย
ประเพณีและวัฒนธรรมที่สำคัญของตรุษจีนในวัฒนธรรมไทย ได้แก่
- การไหว้เจ้า เป็นการแสดงความเคารพต่อบรรพบุรุษและเทพเจ้า ชาวไทยเชื้อสายจีนจะจัดโต๊ะไหว้เจ้าอย่างสวยงาม ประดับด้วยธงกระดาษสีแดงและโคมไฟสีแดง อาหารคาวหวานที่นำมาไหว้เจ้ามักมีความหมายมงคล เช่น ขนมเทียน ขนมเข่ง ปลา เป็ด ไก่ ผลไม้ 5 อย่าง เป็นต้น
- การมอบซองอั่งเปา เป็นการมอบเงินขวัญถุงให้กับเด็กๆ และผู้ใหญ่ที่เคารพนับถือ ซองอั่งเปามักใส่ธนบัตรที่มีสีแดง เพราะเป็นสีมงคลของชาวจีน
- การทำความสะอาดบ้านเรือน เป็นการชำระล้างสิ่งอัปมงคลออกจากบ้านเรือน และต้อนรับสิ่งใหม่ๆ เข้ามา
- การประดับตกแต่งบ้านเรือนด้วยสีแดง สีแดงเป็นสีมงคลของชาวจีน เชื่อกันว่าจะช่วยป้องกันสิ่งชั่วร้าย และนำโชคดีมาสู่
- การจับจ่ายใช้สอย ชาวไทยเชื้อสายจีนนิยมจับจ่ายใช้สอยซื้อเสื้อผ้า อาหาร ของใช้ต่างๆ ในช่วงตรุษจีน เพื่อเตรียมต้อนรับปีใหม่
- การเที่ยวชมงานวัด ในช่วงตรุษจีนมักมีงานวัดจัดขึ้นตามชุมชนต่างๆ ชาวไทยเชื้อสายจีนนิยมไปร่วมงานวัดเพื่อชมการแสดงต่างๆ เช่น งิ้ว มวยจีน ตีกลองยาว เป็นต้น
นอกจากประเพณีและวัฒนธรรมที่กล่าวมาแล้ว ตรุษจีนยังเป็นช่วงเวลาที่ชาวไทยเชื้อสายจีนได้พบปะสังสรรค์กัน เยี่ยมญาติผู้ใหญ่ และแสดงความปรารถนาดีต่อกัน ตรุษจีนจึงเป็นเทศกาลแห่งความสุข ความอบอุ่น และมิตรภาพสำหรับชาวไทยเชื้อสายจีน